شوک
آنافیلاکسی Anaphylaxis)) : یک واکنش آلرژیک شدید و خطرناک است که به‌طور ناگهانی شروع می‌شود و می تواند باعث مرگ شود. این واکنش آلرژی معمولاً با علایمی چون بثورات جلدی، خارش، تورم گلو و افت فشار خون همراه است. علل مختلفی همچون نیش حشرات، مواد غذایی و داروها در ایجادش دخیل هستند. ۲–۰٫۰۵٪ از مردم جهان آنافیلاکسی را در دوره ای از زندگی خود تجربه می‌کنند. آنافیلاکسی معمولاً علائم بسیار متفاوتی را ظرف چند دقیقه یا ساعت ایجاد می‌کند . اگر ماده‌ای باشد که مستقیماً به بدن و جریان خون وارد شود (درون وریدی)، علائم آن بین ۵ تا ۳۰ دقیقه ظاهر می‌شود. اگر علت غذایی باشد زمان متوسط ۲ ساعت خواهد بود. شایعترین قسمت‌هایی از بدن که درگیر انافیلاکسی می شوند عبارتند از: پوست (۹۰–۸۰٪)، دستگاه تنفسی (۷۰٪)، گوارش (۴۵–۳۰٪)، قلب و رگ‌های خونی (۴۵–۱۰٪)، و سیستم عصبی مرکزی(۱۵–۱۰٪) .
- علائم پوستی به صورت کهیر، خارش، صورت و پوست سرخ (برافروختگی)، یا لب‌های متورم و آنژیوادم است.
- علائم تنفسی به صورت تنگی نفس ، تنفس دشوار و همراه با صدای خس خس، گرفتگی صدا، درد هنگام بلعیدن، و سرفه
- علایم قلبی به صورت فشار خون پایین، ضربان قلب خیلی تند، یا خیلی کند (دیس ریتمی قلبی)، یا ایست قلبی و در نهایت نارسایی بطن‌های قلب و شوک کاردیوژنیک باشد.
- علایم گوارشی به صورت درد کرامپی شکم، اسهال، و تهوع است.
فرد ممکن است دچار افکار پریشان ، عدم کنترل مثانه ، درد در ناحیه لگن شبیه به گرفتگی عضلات رحم ، سردرد و احساس اضطراب نیز بشود.
علل
- علل غذایی حتی اگر برای اولین بار خورده شده باشد در فرهنگ‌های غربی رایج‌ترین آن ، خوردن بادام زمینی، گندم، مغزهای درختی و صدف دارها، ماهی، شیر و تخم مرغ است. در حالی که در خاورمیانه، کنجد یک ماده غذایی رایج محرک است. در آسیا، برنج و نخود معمولاً در ایجادش دخیل است.
- علل دارویی که شایع ترین آنها آنتی‌بیوتیک‌های بتا لاکتام مانند پنی سیلین، آسپیرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) است. اما ممکن است در اثر دارو های شیمی درمانی، واکسن‌ها، پروتامین و داروهای گیاهی،وانکومایسین، مورفین، و رادیوکنتراست زاها هم رخ دهد.
- علل نیش و گزیدگی آنافیلاکسی در اثر گزش حشراتی چون زنبور عسل و زنبور های زرد (هایمنوپترا) یا سن‌ها (تریاتومینا)
افراد با سابقه آتوپی نظیر آسم، اگزما، یا رینیت آلرژیک در معرض خطر بیشتری برای ابتلاء به آنافیلاکسی نسبت به غذاها ، لاتکس و عوامل رادیوکانتراست هستند. این افراد کمتر در خطر ابتدا به آنافیلاکسی نسبت به داروهای تزریقی و نیش حشرات هستند. هرچه فاصله زمانی بین آخرین تماس با عاملی که منجر به انافیلاکسی شده‌است بیشتر باشد، خطر واکنش جدید کمتر خواهد بود.
تشخیص
آنافیلاکسی به کمک یافته‌های پزشکی و بالینی قابل تشخیص است. هرگاه یکی از سه مورد زیر ظرف چند دقیقه یا چند ساعت پس از تماس با ماده آلرژی زا رخ دهد به احتمال زیاد فرد دچار آنافیلاکسی است
۱-درگیری پوست یا بافت‌های مخاطی به علاوه مشکلات تنفسی یا افت فشار خون
۲- تعداد دو یا بیشتر از علائم زیر
الف- درگیری پوست و مخاط
ب- مشکلات تنفسی
ج- فشار خون پایین
د- مشکلات مربوط به معده و روده
۳-افت فشار خون پس از تماس با ماده آلرژی زا معلوم